3. ZWOJE SKÓRZANE I PERGAMINOWE - WYSTAWA BIBLII

Gablota 3

Zwoje hebrajskie do czytań liturgicznych w synagodze. Ponieważ do prywatnych celów można było czytać tekst drukowany natomiast w synagodze w oficjalnych liturgicznych celach tekst był pisany ręcznie. Te zwoje służyły do czytań synagogalnych.

Ten pierwszy zwój ma 5 m długości, a normalne zwoje były do 20 – 25 m długości i montowane na takich drewnianych wałkach. Wałki miały uchwyty i wolno było ten zwój wziąć tylko za ten uchwyt i szukać wtedy odpowiedniego miejsca. Ten zwój pochodzi z Amsterdamu i ma około 400 lat.

W środkowej części mamy zwój, który pochodzi z Getta Warszawskiego. Otóż gdy likwidowani Getto, zmuszono Polaków do oczyszczenia terenu i jeden z takich zmuszonych ludzi, który musiał czyścić teren znalazł taki duży zwój. Przekupił niemieckiego żołnierza, aby mógł go wziąć do domu, a że był rzemieślnikiem postanowił z tego zwoju szyć torebki damskie. Ten zwój pochodzi z przełomu XVII, XVIII wieku i nie  nadawał się do produkcji torebek bo nie był zbyt elastyczny stąd też kilka fragmentów tego zwoju ocalało do dzisiejszego dnia. Są takie 3 fragmenty ocalałe.

Na tym zwoju znajduje się akurat fragment 2 księgi Mojżeszowej, fragment na którym zapisane jest 10 przykazań Bożych.

Ten ostatni zwój jest akurat zwojem współczesnym. Skryba z Jerozolimy, który na zamówienie jakiejś synagogi pisał ten zwój popełnił w przedostatniej linijce trzeciej kolumny błąd.

Zwykle na jednym arkuszu pergaminu znajdują się 4 kolumny, a tutaj akurat ta trzecia nie została dokończona, ponieważ przestawił literę w tej przedostatniej linijce. Zgodnie z żydowskim wierzeniem do Pisma Świętego nie można nic dodać i nic ująć, zmienić. Nie wolno było również dokonywać korekty. Stąd też praca kilkudniowa nadawała się tylko do wyrzucenia. Gdyby był pisany do końca byłby wart około 5 000 - 10 000 złotych. Tutaj pokazane jest z jakim szacunkiem Żydzi podchodzą do Pisma Świętego. To daje nam gwarancję, że tekst, który dzisiaj mamy jest tym tekstem, który wyszedł od pióra autora natchnionego.

2. PAPIRUSY I ZWOJE - WYSTAWA BIBLII

GABLOTA 2

W pierwszej gablocie pokazywane były takie materiały piśmiennicze jak kamień, glina i drzewo. Jednak zasadniczo i  najczęściej stosowanym materiałem piśmienniczym w starożytności był papirus. Produkowano go z tzw. trzciny papirusowej rosnącej w delcie Nilu. Łodygi przycinano na wąskie paski. Następnie układano paski jeden koło drugiego, drugą warstwę w poprzek i przyciskano. Ta świeża roślina wypuszczała taką kleistą substancję, która kleiła te wszystkie paski. Następnie suszono, wygładzano i powlekano jakąś mineralną substancją, która ułatwiała nanoszenie tekstu, aby ten tekst się nie rozlewał i cięto na paski od 20 cm długości do 40 cm długości. To zależne było od wielkości tego papierusu. Następnie paski te klejono do długości 20 m. To zależało od

długości tekstu, który nanoszono na ten papirus. 

Papirus

Materiał pisarski otrzymywany był z trzciny papirusowej rosnącej na bagnistych terenach strefy podzwrotnikowej.  Długość jej łodyg dochodzi do 3 metrów. Około VII w.p.n.e. papirus dotarł do Grecji, zaś około III w.p.n.e. pojawił się w Rzymie. W późnej starożytności papirus był stopniowo wypierany przez pergamin.

Księga Estery

Wydana w Izraelu około 1940 r. Zwój ma prawie 2 m długości. Bogato kolorowany tekst hebrajski  jest kosztownym unikatem. Służył do prywatnego czytania w domu.

Jednak wydruki na papierze i tekst drukowany można było używać do prywatnych czytań, natomiast w synagodze posługiwano się tylko tekstami pisanymi ręcznie.

Te dwa egzemplarze zwojów hebrajskich, inaczej mówiąc – pięcioksiągu, czyli Tenach, albo Tora, pokazuje z jakim szacunkiem Żydzi podchodzili do Pisma Świętego. 

Po pierwsze tekst musiał być zakryty, albo zamknięty, a po drugie nie można było tekstu dotknąć.

Aby umożliwić czytanie i orientację w którym miejscu się akurat czyta posługiwano się takim wskaźnikiem, który nazywa się „Jad” w postaci ręki z wyciągniętym palcem i tym palcem dotykało się miejsca w którym lektor miał czytać.

Tora w futerale

Tora, pięć pierwszych ksiąg biblii jest najważniejszym tekstem judazmu. Według tradycji Tora musi być przykryta lub zamknięta.

Tora

Pięć pierwszych ksiąg biblii. Stąd także pięcioksiąg – Pentateuch, najważniejszy tekst objawiony judaizmu.  W szerszym znaczeniu – cała biblia hebrajska. (Tora pisana, Tanach)

Przykładem takiego pisania na papirusie jest księga Estery w języku hebrajskim, ale pisanym na papirusie.

Również w Chinach posługiwano się zwojami. Cenne zwoje przechowywano w szkatułkach wykonane albo z kartonu, albo z drzewa, albo z różnych kamieni. Zwój był zawsze owinięty tkaniną jedwabną, a ten egzemplarz ma akurat zamykanie ma z kości słoniowej wykonane. 

W tej gablocie jest również miniaturka dzbana z Qumran. W takich dzbanach przechowywano w starożytności zwoje, szczególnie w terenie, który klimatycznie nie był odpowiedni do przechowywania jakiegoś materiału piśmiennego. Bo papirus nie był materiałem trwałym. Ten dzban nie był uszczelniany, ale jak zwoje przechowywano przez dłuższy okres czasu to wtedy dopiero nakładano na górę czop, albo pokrywkę i uszczelniano woskiem, albo smołą. To było uzależnione od materiału, którym dysponowano. Ponieważ w Egipcie panuje susza więc do dzisiaj zachowały się niektóre starożytne fragmenty. Normalnie papirus służył tylko jeden rok, dwa, lub trzy. W bibliotece Aleksandryjskiej na przykład, największej bibliotece starożytności, która liczyłą 400 000 woluminów co drugi rok przepisywano wszystkie zwoje. Te dzbany ( na oknie) były tej wielkości i do 90 cm.