1. MATERIAŁY PIŚMIENNICZE - WYSTAWA BIBLII

WYSTAWA  BIBLII

Ta wystawa poświęcona jest najważniejszej księdze Świata którą jest Pismo Święte. 

Wystawa współfinansowana była przez Urząd Marszałkowski we Wrocławiu

 i Ośrodek Kultury i Sztuki - Instytucji Kultury Samorządu Województwa Dolnoślaskiego we Wrocławiu

GABLOTA 1

W pierwszej gablotce pokazuję na jakich materiałach pisane były pisane były książki w starożytności. Pierwszym najważniejszym materiałem piśmienniczym był kamień.

Tu wśród tych eksponatów znajduje się kopia słynnego kamienia z Rosetty, dzięki któremu na nowo odczytano staroegipskie pismo obrazkowe. Tekst napisany jest w trzech językach: W języku greckim u dołu, który był znany i można było odczytać, w środkowej części jest tzw tekst demotyczny, czyli język ludowy, a w górnej części pismo piktograficzne, albo obrazkowe. Champolion, francuski uczony, wyszedł z założenia, że jest to powtórzony tekst. Przeczytał go w języku greckim i na tej podstawie przeniósł znaczenie tekstu i pomogło mu to odczytanie pozostałego pisma. 

W zbliżeniu dolna część tekstu w języku greckim.

W zbliżeniu środkowa część tekstu w języku demotyckim - języku prostego ludu.

W zbliżeniu górna część kamienia z Rosetty w języku obrazkowym języku egipskich piktogramów (hieroglifów)

Takimi tabliczkami posługiwali się nasi dziadkowie (Tabliczka łupkowa), którzy uczyli się pisać na tabliczkach łupkowych. Drugim materiałem używanym szczególnie w Mezopotamii była glina, ponieważ o kamień nie było łatwo, a glina była powszechnie dostępna toteż pisano na glinie w formie albo tabliczki, albo cylindra. Tutaj jest kilka takich eksponatów, które pokazują przykłady pisania na tabliczkach glinianych. 

Tabliczka łupkowa

Używane był już w XV wieku i pisało się twardym rysikiem. Z jednej strony do tabliczki przywiązane był dwa sznurki na których wisiały wilgotna gąbka i szmatka. Tabliczkę otrzymywał uczeń pierwszego dnia nauki. Duża tablica szkolna pojawiła się dopiero w 1800 roku. 

Dysk z Fajstos

Gliniany dysk 16 cm x 1,2 cm datowany na 1600 r.p.n.e.  Odnaleziony w 1908 roku w Fajstos . Obecnie znajduje się w muzeum w Heraklionie. Dysk pokryty jest obustronnie ciągiem napisów w postaci ideogramów odciśniętych stemplem, które przypominają pismo linearne A.

Dysk z Fajstos, który powstał 1500 lat przed narodzeniem Pana Jezusa pisany prawdopodobnie pismem linearnym A, które nie zostało jeszcze odczytane. Była to pierwsza próba wykorzystania stempli do pisania tekstu. Można powiedzieć, że to był pierwszy drukowany egzemplarz ponieważ wykorzystano stemple do naniesienia tekstu. Tekst ten nie jest znany, ponieważ z biegiem czasu nie udało się go odczytać.

Kalendarz z Gezer.

 Jest najstarszym zabytkiem piśmiennictwa hebrajskiego. Zawiera nazwy miesięcy kalendarza rolniczego. 

Ostraka z Hirbet – Queiyfa

 Datowana jest na 1000 do 975 r.p.n.e. Jest to okres panowania króla Dawida. Jest to najstarszy znaleziony tekst hebrajski..

Tabliczka Sanheryba

Jest to sprawozdanie z wyprawy wojennej asyryjskiego króla Sanheryba (704-681). Napisane pismem klinowym. Wymienia między innymi  judzkiego króla Hiskiasza (725-697).

Do końca XIX wieku naukowcy zapis biblijny z 2 -giej księgi Kronik i 32 rozdziału, który wspomina króla Asyryjskiego Sancheryba, uważali za błędny. Według nich autor księgi kronik miał chyba wybujałą fantazję i wymyślił sobie jakiegoś Sancheryba, bo wszystkie kroniki, czy wykopaliska pozabiblijne milczą na temat tego króla. Tak więc odkrycie tej tabliczki zweryfikowało bibliny zapis.

Cylinder Nabonida

Gliniany cylinder zapisany pismem klinowym. Zawiera informacje o ostatnim królu Babilonu, Nabonidzie. Kopia z muzeum Pergamońskiego w Berlinie.

Podobna historia dotyczyła babilońskiego króla Baltazara, o którym jest mowa księdze Daniela w 5 rozdziale w Starym testamencie. Do lat pięćdziesiątych XX wieku naukowcy uważali, że taki król nie istniał. Uważano, że Daniel miał wybujałą fantazję wpisując w tą księgę imię jakiegoś króla Baltazara, o którym kronikarze greccy, którzy żyli najbliżej tych wydarzeń, nic nie wspominali. Nie było też żadnych wzmianek z odkryć archeologicznych. Dopiero odkrycie cylindra Nabonida i kroniki Nabonida zweryfikowało zapis biblijny i ponownie naukowcy musieli uznać prawdomówność Pisma Świętego.

Listy z Amarna

Pozostałości archiwum korespondencji dyplomatycznej pomiędzy królami Egiptu, a ich wasalami i władcami Palestyny, Mezopotamii i Anatolii. Większość listów w tym archiwum datowana jest na XV w. p.n.e. na okres panowania Amenhotepa III (1390- 1352 r.p.n.e.) i Amenhotepa IV Echnatona (1352-1336 r.p.n.e)

list znaleziony w Tell El Amarna w Górnym Egipcie, ale wysłany z Mezopotamii. Był to list z informacjami kupieckimi. 

Rzymianie na krótkie odcinki czasu posługiwali się tabliczkami woskowymi. Oni przejęli te tabliczki woskowe od Greków. Zresztą w Nowym testamencie jest taka krótka wzmianka, gdy ojciec Jana Chrzciciela zapytany o to jak ma nazywać się narodzony chłopiec poprosił o tabliczkę, była to tabliczka woskowa i napisał imię Jan. Zaostrzona stroną rylca pisano, a drugą spłaszczoną częścią można było wosk wygładzać, albo na słońcu, albo ciepłym urządzeniu wosk się roztapiał i można było nanosić nowy tekst.

Tabliczki woskowe

Używano ich od XV wieku i były popularne w Grecji i cesarstwie rzymskim. Powszechnie używano ich w administracji, finansach i sądownictwie. Spisywano na nich rachunki i różnego rodzaju rejestry. Służyły także do korespondencji, jako osobiste notatki, w szkołach – do nauki pisania i liczenia.

Pisano również na drewnie. W Piśmie Świętym mamy fragment napisu na desce. Był to napis na krzyżu z imieniem Jezusa i karą jaka On miał ponieść: Jezus Chrystus król żydowski. To był tekst napisany na desce. W Indiach i Sri Lance pisze się na liściach palmowych, które tnie się na paski. Najczęściej do 5 cm szerokości i około 15 do 30 cm długości i na tych paskach nanosi się tekst, oprawia się w deszczułki bambusowe i związuje się. Jest to przykład pisania na drzewie. Na drzewie pisano rylcem metalowym, a póżniej w te wgłębienia nanoszono tusz, albo ciemny pył, aby był kontrast.

Książka z liści palmowych

Zapisana językiem lanna, używanym tradycyjnie do pisania na liściach palmowych. Sri Lanka około 1960 r.